Noodcommunicatie tijdens overstromingen: hoe blijf je bereikbaar?

Waarom communicatie cruciaal is tijdens overstromingen

Tijdens een overstroming verandert de situatie continu. Waterstanden stijgen, evacuatiezones worden aangepast en hulpdiensten geven nieuwe instructies. Zonder goede communicatie mis je cruciale informatie die je veiligheid kan beïnvloeden. Bovendien wil je weten of je familie en vrienden veilig zijn, vooral als ze in andere gebieden wonen.

In Nederland hebben we verschillende communicatiesystemen die specifiek zijn ontworpen voor noodsituaties. Het NL-Alert systeem stuurt directe berichten naar alle mobiele telefoons in een bepaald gebied, zelfs als je geen abonnement hebt. Daarnaast zijn er noodradio's die werken zonder stroom en internet, en kunnen cruciale informatie doorgeven wanneer andere systemen falen.

Tijdens de overstromingen in Limburg in 2021 bleek hoe belangrijk goede communicatie is. Mensen die geen toegang hadden tot radio of internet misten belangrijke evacuatie-instructies. Dit onderstreept het belang van meerdere communicatiemethoden in je noodpakket.

NL-Alert: het officiële waarschuwingssysteem

NL-Alert is het officiële waarschuwingssysteem van Nederland dat gebruikt wordt bij noodsituaties, waaronder overstromingen. Het systeem stuurt berichten naar alle mobiele telefoons in een bepaald gebied, ongeacht je provider of of je een abonnement hebt. Deze berichten bevatten cruciale informatie over wat er aan de hand is en wat je moet doen.

Om NL-Alert te ontvangen, hoef je niets te doen. Het systeem werkt automatisch op alle moderne smartphones. Zorg er wel voor dat je telefoon aan staat en dat je niet in de vliegtuigmodus staat. Tijdens een overstroming kunnen NL-Alert berichten informatie bevatten over:

• Evacuatie-instructies en routes
• Veilige schuilplaatsen
• Gevarenzones die je moet vermijden
• Updates over de situatie
• Contactgegevens voor hulpdiensten

Naast NL-Alert zijn er ook andere officiële kanalen. De Rijksoverheid publiceert updates op hun website, en lokale autoriteiten gebruiken vaak sociale media en lokale radiozenders. Het is belangrijk om meerdere bronnen te volgen, want tijdens een crisis kunnen systemen falen.

Noodradio: je reddingslijn naar informatie

Een noodradio is een van de meest betrouwbare communicatiemiddelen tijdens een overstroming. In tegenstelling tot smartphones en internet, werken radio's zonder stroomnetwerk of internetverbinding. Moderne noodradio's hebben vaak meerdere energiebronnen: batterijen, handcrank (opwindbaar) en zonnepanelen.

Tijdens een crisis schakelen radiozenders over op een speciale modus waarbij ze continue updates uitzenden. In Nederland zijn dit vooral de regionale omroepen en de publieke omroep. Deze zenders werken samen met hulpdiensten om actuele informatie te verspreiden over evacuatieroutes, opvanglocaties en veiligheidsmaatregelen.

Er zijn verschillende soorten noodradio's beschikbaar. Sommige hebben NOAA Weather Radio functionaliteit, wat vooral handig is voor weerswaarschuwingen. Andere hebben USB-poorten om je telefoon op te laden, of ingebouwde zaklampen. Bekijk onze selectie noodradio's om te zien welke het beste bij jouw situatie past.

Belangrijk: test je noodradio regelmatig. Zorg dat je weet hoe je de verschillende frequenties instelt en dat de batterijen opgeladen zijn. Tijdens een crisis is het te laat om te leren hoe je apparaat werkt. Bewaar de radio op een vaste, toegankelijke plek samen met je andere noodpakket items.

Mobiele telefonie en alternatieven

Tijdens een overstroming kunnen mobiele netwerken overbelast raken of volledig uitvallen. Dit gebeurt omdat veel mensen tegelijkertijd proberen te bellen, waardoor het netwerk overbelast raakt. Bovendien kunnen zendmasten beschadigd raken door het water of zonder stroom komen te zitten.

Om toch te kunnen communiceren via je telefoon, zijn er verschillende strategieën:

• SMS in plaats van bellen: SMS-berichten gebruiken minder bandbreedte en hebben meer kans om door te komen dan telefoongesprekken tijdens een crisis.
• Powerbank meenemen: Zorg voor een powerbank met voldoende capaciteit om je telefoon meerdere keren op te laden.
• Batterij besparen: Schakel onnodige apps uit, verlaag de helderheid en zet WiFi en Bluetooth uit om batterij te sparen.
• Vliegtuigmodus afwisselen: Als je geen bereik hebt, zet je telefoon dan in vliegtuigmodus om batterij te sparen, en probeer periodiek verbinding te maken.

Als mobiele netwerken volledig uitvallen, zijn er alternatieven. Satelliettelefoons werken via satellieten in plaats van grondstations, maar zijn duur en vereisen een abonnement. Voor de meeste mensen is een combinatie van noodradio en beperkt telefoongebruik praktischer. In extreme situaties kunnen walkie-talkies nuttig zijn voor communicatie binnen een kleine groep, hoewel hun bereik beperkt is.

Contact houden met familie en vrienden

Tijdens een overstroming wil je weten of je familie en vrienden veilig zijn. Dit kan stressvol zijn, vooral als je niet direct contact kunt opnemen. Het is belangrijk om vooraf een communicatieplan te maken met je naasten.

Een effectieve strategie is het aanwijzen van een "contactpersoon buiten het gebied". Dit is iemand die ver van het overstromingsgebied woont en waarschijnlijk wel bereik heeft. Spreek af dat iedereen deze persoon belt of een bericht stuurt om te laten weten dat ze veilig zijn. Deze contactpersoon kan dan als centraal punt fungeren en informatie doorgeven.

Sociale media kunnen ook nuttig zijn, maar zijn niet betrouwbaar tijdens een crisis. Als internet beschikbaar is, kunnen platforms zoals Facebook en Twitter helpen om te laten weten dat je veilig bent. Veel platforms hebben "Safety Check" functies die je kunt activeren tijdens noodsituaties. Echter, vertrouw niet alleen op deze methoden - gebruik ze als aanvulling op andere communicatiemiddelen.

Als je geëvacueerd wordt, laat dan altijd weten waar je naartoe gaat. Dit kan via een kort berichtje naar je contactpersoon of door een briefje achter te laten op een zichtbare plek in je huis (als het veilig is om dat te doen). Zorg dat belangrijke contactgegevens ook op papier staan, niet alleen in je telefoon. Lees meer over het veilig bewaren van documenten.

Communiceren met hulpdiensten

In noodsituaties is het belangrijk om te weten hoe je hulpdiensten bereikt. Het algemene noodnummer 112 is altijd beschikbaar, maar tijdens een grote crisis kan de lijn overbelast zijn. Bel alleen 112 bij echte noodsituaties waar directe hulp nodig is.

Voor niet-spoedeisende vragen zijn er andere kanalen. Veel gemeenten hebben speciale informatielijnen tijdens crises. Deze nummers worden vaak genoemd in NL-Alert berichten of via lokale radio. Het is verstandig om deze nummers vooraf op te zoeken en op te slaan in je telefoon en op papier.

Als je hulpdiensten belt, wees dan duidelijk en beknopt. Geef je locatie door, beschrijf de situatie en volg de instructies die je krijgt. Als je geëvacueerd wordt, luister naar de instructies van hulpdiensten en volg de aangegeven routes. Deze zijn specifiek gekozen omdat ze veilig zijn.

In sommige gevallen kunnen hulpdiensten ook via sociale media communiceren. Volg de officiële accounts van je gemeente, brandweer en politie voor updates. Echter, voor directe hulp moet je altijd bellen naar 112, niet via sociale media.

Sociale media en internet tijdens crisis

Sociale media kunnen een waardevolle bron van informatie zijn tijdens een overstroming, maar ze hebben ook nadelen. Aan de ene kant kunnen ze snel informatie verspreiden en helpen bij het vinden van vermiste personen. Aan de andere kant kunnen ze ook desinformatie verspreiden en paniek veroorzaken.

Als je sociale media gebruikt tijdens een crisis, volg dan alleen officiële bronnen. Dit zijn accounts van de overheid, hulpdiensten, gemeenten en gerenommeerde nieuwsorganisaties. Wees kritisch op informatie die je van onbekende bronnen krijgt - controleer altijd of het klopt voordat je het deelt.

Internet kan tijdens een overstroming onbetrouwbaar zijn. Zelfs als je WiFi hebt, kan de verbinding traag zijn of volledig uitvallen. Zorg daarom dat je niet alleen afhankelijk bent van internet voor cruciale informatie. Gebruik het als aanvulling op radio en andere methoden.

Als je internet hebt, kunnen bepaalde websites nuttig zijn. Overstroomik.nl geeft informatie over overstromingsrisico's per postcode. De website van Crisis.nl heeft actuele informatie tijdens noodsituaties. Bekijk ook onze uitleg over Overstroomik.nl.

Een communicatieplan opstellen

Een goed communicatieplan is essentieel voor je veiligheid tijdens een overstroming. Dit plan moet vooraf worden opgesteld, niet tijdens de crisis. Begin met het identificeren van alle belangrijke contactpersonen: familie, vrienden, buren, werkgever en hulpdiensten.

Maak een lijst met alle belangrijke telefoonnummers en bewaar deze op meerdere plekken: in je telefoon, op papier in je noodpakket, en bij een contactpersoon buiten het gebied. Zorg dat iedereen in je huishouden weet waar deze lijst staat.

Spreek vooraf af hoe je met elkaar communiceert tijdens een crisis. Bijvoorbeeld: "Als we elkaar niet kunnen bereiken, bel dan de contactpersoon buiten het gebied." Of: "Als we geëvacueerd worden, ontmoeten we elkaar op locatie X." Deze afspraken moeten simpel en duidelijk zijn, zodat iedereen ze kan onthouden.

Test je communicatieplan regelmatig. Controleer of alle nummers nog kloppen, of je noodradio nog werkt, en of iedereen weet wat te doen. Dit kan tijdens een normale dag, niet alleen tijdens een crisis. Een goed getest plan werkt veel beter dan een plan dat alleen op papier staat.

Integreer je communicatieplan in je evacuatieplan. Communicatie is een cruciaal onderdeel van evacuatie - je moet weten waar je naartoe gaat, hoe je daar komt, en hoe je contact houdt met anderen.

Backup communicatiemethoden

Tijdens een overstroming kunnen alle moderne communicatiemiddelen falen. Daarom is het belangrijk om ook traditionele methoden te kennen. Fluitjes kunnen gebruikt worden om aandacht te trekken als je vastzit. Rooksignalen zijn niet praktisch in een overstroming, maar het principe van zichtbare signalen kan nuttig zijn - bijvoorbeeld door een felgekleurde doek te gebruiken.

Als je geëvacueerd wordt naar een opvanglocatie, zijn er vaak communicatiemiddelen beschikbaar. Deze locaties hebben meestal radio's, telefoons en soms internet. Maak gebruik van deze faciliteiten om contact te leggen met je familie en om op de hoogte te blijven van de situatie.

Buren kunnen ook een belangrijke communicatiebron zijn. Als je in een buurt woont, spreek dan af hoe je elkaar kunt helpen tijdens een crisis. Dit kan betekenen dat je elkaar waarschuwt, informatie deelt, of samen evacueert. Lees meer over buurtinitiatieven voor waterveiligheid.

Tot slot: wees voorbereid op het ergste scenario. Als alle moderne communicatiemiddelen falen, moet je kunnen overleven zonder externe communicatie. Dit betekent dat je zelfredzaam moet zijn met je noodpakket en dat je weet wat te doen zonder instructies van buitenaf. Een goede voorbereiding is de beste communicatie.